Runenschrift: Futhark en Anglo-Saksische runen

Wat is het runenschrift?

Runen werden gebruikt als schrift door Germaanse volkeren van Scandinavië, Ijsland, Groot-Brittannië en Noord-Europa van de 2e tot de 17e eeuw tot het Latijnse alfabet werd gebruikt. Er bestaan meerdere soorten runenschriften: afhankelijk van de periode en streek is er een ander runenschrift

Wat betekent het runenschrift?

Het runenschrift bestaat uit tekens die makkelijk op steen of hout gekrast konden worden. Iedere rune wordt door een naam voorgesteld en heeft zijn eigen specifiek betekenis.

Wat is het bekendste runenschrift?

Futhark is het bekendste runenschrift en bestaat uit 24 tekens en werd tussen de 2e en 8e eeuw gebruikt. Later (8e eeuw) ontstond er ook het Anglo-Saksische runenschrift, ook wel gekend als Futhork, deze bestaat uit 33 tekens. De vikingen maakten dan weer gebruik van het jongere Futhark dat slechts 16 tekens had.

Wat is runologie?

Runologie of runenkunde is de wetenschappelijke studie van het runenschrift.

Runen alfabet

Futhark

Er bestaan meerdere runenalfabetten, één van de meest gekende runen alfabet is het oud-Noorse Futhark. Dit Futharkalfabet bestaat uit 24 tekens, de eerste 6 letters vormen de runen F-U-TH-A-R-K. Je merkt dat de letter C, Q, V en X in dit Futhark runen alfabet niet bestaan.

Je ziet dat er in het Futhark runenalfabet ook een teken is voor de klanken th, de ng en de ei. In transcripties kunnen voor de C een s of k worden gebruikt voor de Q de samenstelling ku, voor de V een w of f en voor de X de samenstelling ks.

Betekenis runen Futhark

Elke rune stelde waarschijnlijk ook een naam voor om de klank van de rune te vertegenwoordigen. Daarnaast heeft iedere rune ook zijn eigen betekenis.

Anglo-Saksische runen alfabet

De Angelsaksische runenreeks wordt ook wel Futhork genoemd, omdat het teken dat a voorstelt in Futhark nu de o voorstelt. Dit runen alfabet werd gebruikt tussen de 5e en 11e eeuw, naar alle waarschijnlijkheid ook in Friesland. Dit runenschrift bestaat uit 33 tekens.

Rune	UCS	Vertaling	Proto-Germaanse naam	Betekenis
	ᚠ	f	fehu	vee, rijkdom
	ᚢ	u	uruz	oeros
	ᚦ	th	thuridaz	reus (god Thunraz)
	ᚨ	a	ansuz	god (god Wodinaz)
	ᚱ	r	raido	rit, reis
	ᚲ	k	kaunan	zweer
	ᚷ	g	gebo	geschenk
	ᚹ	w	wunjo	vreugde
	ᚺ	h	hagalaz	hagel
	ᚾ	n	naudiz	nood
	ᛁ	i	isaz	ijs
	ᛃ	j	jera	jaar, goed jaar, oogst
	ᛇ	ei	eihwaz	taxus
	ᛈ	p	perth	Onduidelijke betekenis
	ᛉ	z	algiz	elk (bescherming)
	ᛋ	s	sowilo	zon
	ᛏ	t	tiwaz	god Tiwaz
	ᛒ	b	berkanan	berk
	ᛖ	e	ehwaz	paard
	ᛗ	m	mannaz	man
	ᛚ	l	laguz	water, meer
	ᛝ	ng	ingwaz	god Ingwaz
	ᛞ	d	othila/othala	erfgoed, landgoed, bezit
	ᛟ	o	dagaz	dag


f	u	th	o	r	c	g	w	h

n	i	i	eo	p	z	s	t	b

e	m	l	ng	o	d	a	ae

y	ea	ia	k	kk	g	cp	st